دندان عقل به آخرین دندان در هر قوس فکی گفته می‌شود که معمولاً بین ۱۷ تا ۲۵ سالگی در دهان می‌روید و دندانپزشکان اصطلاحا آن را "آسیای سوم" می‌نامند.

معمولا هر فردی دارای ۲ دندان عقل در فک بالا ،۲ دندان عقل در فک پایین و در مجموع دارای ۴ دندان عقل است ما در مورد دندان عقل با 3 پدیده روبه رو هستیم:

1-پدیده hypodontia: عدم وجود دندان عقل

2- دندان عقل نهفته : این پدیده دلایلی دارد از جمله:

- دلایل ارثی

- بیماری‌های دوران کودکی (کم خونی ، راشیتیسم )

- عدم هماهنگی رشد استخوان فک با اندازه دندان‌ها

3- دندان عقل نیمه نهفته: قسمتی از تاج دندان به طور ناقص دردهان ظاهر می‌شود

مشکلاتی که دندان‌های عقل روییده،نهفته و نیمه نهفته می‌توانند ایجاد کنند به شرح زیر است :

الف. اثر فشاری محدودیت فضا در قوس فکی یا رشد دندان عقل در جهات نادرست که خود مشکلات زیر را به وجود می اورد:

- تحلیل ریشه دندان مجاور توسط دندان عقل نهفته

- تشکیل کیستها و تومورهای با منشا دندانی در اطراف دندان عقل نهفته که بسته به نوع ضایعه ممکن است خوش خیم و یا بد خیم باشند.

- تضعیف استخوان فک توسط یک دندان نهفته و عدم استحکام مکانیکی استخوان فک در برابر ضربه

- نامرتب شدن و درهم ریختگی بقیه دندان‌های فک

ب. به علت عدم دسترسی کافی در حین مسواک زدن و گیر غذایی که به وجود آورنده مشکلات زیر است:

- عفونت در لثه و بافت‌های نرم اطراف دندان عقل (پری کورونیت)، ایجاد عفونت در استخوان و بافت‌های نگه دارنده دندان عقل و همچنین دندان مجاور آن (بیماری پریودنتال)

- پوسیدگی دندان عقل

ج. این دندان‌ها باعث بروز دردهایی در ناحیه مفصل فك، گوش،چشم و سر می‌شود و برای مقابله با پیدایش چنین دردهایی، بهتر است كه دندان‌های عقل توسط پزشك متخصص كشیده شود.

 قابل ذکر است که این دندانها نقش چندانی در جویدن غذا ندارند و با توجه به مشکلاتی که ذکر شد،این دندان ممکن است توسط دندانپزشک از فک خارج شوند. البته خارج کردن بدون دلیل آن به خاطر احتمال آسیب به اعصاب توصیه نمی‌شود.بهترین سن برای خارج کردن دندان عقل از دهان، زیر ۲۰سالگی است.البته درسنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی هم امکان خارج کردن آن‌ها وجود دارد،ولی پس از ۴۰ سالگی کشیدن دندان عقل دشوارتر می‌شود.خارج کردن این دندان ممکن است عوارضی مانند خونریزی، درای ساکت، آسیب به اعصاب و ... داشته باشد.

مشکلات درآوردن دندان‌های عقل در سنین سالمندی:

1- با افزایش سن ریشه‌ها قطورتر شده و ممکن است کشیدن دندان را سخت‌تر کند

2- التیام ضعیف‌تر بعد از کشیدن دندان

3- پوسیدگی دندان‌های مجاور

4- احتمال فک جوش شدن دندان

5- احتمال شکسته شدن استخوان در افراد پیر در حین جراحی و درآوردن دندان

6-کاهش تحمل بیمار به دلیل شرایط سنی و درمان‌های پزشکی از قبیل مصرف داروهای قلبی، ریوی و ..

 بنابراین اگر سن شما از 40 سالگی گذشته است و هیچ مشكلی با دندان عقل‌تان ندارید، بهتر است دیگر به فكر خارج كردن آن نباشید، چون بعید به نظر می‌رسد بعد از این نیز دچار بیماری‌های لثه، پوسیدگی و یا تغییرات كیستیك در اطراف این دندان شوید. فقط كافی است هر 1 یا 2 سال یك‌بار، یك عكس رادیوگرافی از دندانتان تهیه كنید تا مطمئن شوید هیچ عارضه جانبی وجود ندارد.

چگونه متوجه مشکل دندان عقل شویم:

اگر در پشت دندان عقل‌تان، یك تكه از مخاط احساس کردید كه گاهی روی سطح دندان عقل را می‌پوشاند و امکان دارد با فشار دندانهای بالا زخم شود ومواد غذایی زیر این گوشت اضافی گیر ‌کند و باعث یك عفونت دردناك و بدبوشده است.به دندان پزشك مراجعه كنید تا زیر این بافت اضافی را شستشو داده و باقیمانده مواد غذایی را پاك كند یا در صورت نیاز دندان عقل را خارج کند.

گاهی دندان عقل شما كاملا به صورت افقی در استخوان فك قرار گرفته است و به‌جای این‌كه عمودی بالا بیاید به سمت جلو،حركت می‌كند.در این شرایط ریشه دندان آسیای دوم را قربانی حركت نادرست خود می‌كند وپس از مدتی ریشه دندان آسیای دومتان تحلیل می‌رود نیازبه درمان این ریشه پیدا میکنید. با گرفتن یك عكس رادیوگرافی، از رویش صحیح دندان عقلتان مطمئن شوید

تاثیر دندان عقل در ارتودنسی:

گاهی ممكن است شما فضای كمی برای حركت دادن دندان‌ها و مرتب كردنشان داشته باشید. در این شرایط گاهی متخصص ارتودنسی قبل از شروع درمان ارتودنسی به شما توصیه می‌كند دندان عقل‌تان را با جراحی از دهان خارج كنید؛ به‌ویژه هنگامی كه لازم است برای مرتب كردن دندان‌هایتان، دندان‌های آسیاب را عقب بكشید

همچنین گاهی شما دندان‌هایتان را ارتودنسی می‌كنید و همه دندان‌ها پس از خاتمه مدت درمان مرتب می‌شوند، ولی هنوز مقداری شلوغی در دندان‌های جلوی فك پایین باقی است. در این مورد نیز ممكن است دندان پزشكتان به شما توصیه كند كه دندان عقلتان را جراحی كنید تا این بی‌نظمی اندك باقی‌مانده نیز برطرف شود

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا